Osmanlı İmparatorluğu’nda “Batı Tıbbını Anlama ve Tercüme Dönemi” olarak adlandırılan 1730-1827 yılları arasında, Subhîzâde Abdülazîz Efendi Boerhaave’ın Aforizmalar’ını çevirerek dilimize kazandırmıştır. Subhîzâde Abdülazîz Efendi’nin çevirisini yaptığı Kıta‘ât-i Nekâve fî Tercemet-i Kelimât-i Boerhâve adlı eserin “bâb-ı hâmis emrâz-ı etfâl beyânındadır” başlığı altında yer alan fasılları Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Veliyüddin Efendi Koleksiyonu, No: 2484’de bulunan yazmasında saptanarak, önce günümüz abecesine ve sonra da çağdaş Türkçeye çevrilmiştir. Daha sonra bu fasıllar Boerhaave’ın özgün aforizmaları ve bu aforizmaların İngilizce çevirileri ile karşılaştırılmıştır. Bu bölümde toplam 39 fasıl/aforizma bulunmaktadır. Çocuklarda görülen hastalıklar beş başlık altında ele alınmıştır. İlk bölümde yeni doğanda görülen müköz sekresyon, ikinci kısımda kabızlık ve dışkılama zorluğu, üçüncü grupta sütün sindirilememesi nedeniyle ortaya çıkan belirti ve bulgular ile bu durumun tedavisinde kullanılacak ilaçlar, dördüncü hastalık grubu olarak parazitlere bağlı olarak ortaya çıkan belirti ve bulgular ile tedavilerinde kullanılacak seçenekler, beşinci grupta ise çocuklar diş çıkarırken görülen belirti ve bulgular ile bunların tedavileri ele alınmıştır. Önde gelen tıp tarihçilerimizin “Avrupa tıbbından tam olarak yapılmış çeviri” olarak kabul ettikleri bu eserdeki çocuk hastalıkları ile ilgili fasılların, çocukluğun yeni doğan, bebeklik ve oyun çocukluğu döneminde görülen bazı hastalıkları kapsadığını ve bunların tedavisinde döneminin Avrupa tıbbındaki yaklaşımların sergilendiğini söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler: Subhizade Abdülazîz Efendi, Hermann Boerhaave, aforizmalar, pediatri tarihi, tıp tarihi.