Cerrahi girişim uygulanmış, yanık ve travmalı hastalarda immün yanıt değişik derecelerde etkilenir. Enflamatuar zincirleme reaksiyonların yoğun aktivasyonu, doğal ve edinsel immün işlevlerin değişikliği bu hastalarda enfeksiyona yatkınlığı arttırır. Sonuçta ortaya çıkan septik tablo vakaların çoğunda çoklu organ yetmezliği, morbidite ve mortalite artışına neden olur. Beslenme ve immünite arasında karşılıklı bir etkileşim olduğundan kritik şekilde hasta olanlarda immün güçlendirici besinlerin bozulmuş immün işlevleri düzeltebileceği ve enfeksiyon sıklığını azaltabileceği düşünülmektedir. Arjinin, glutamin, omega-3 yağ asitleri, nükleotidler gibi çeşitli besin bileşenleri (immünonütrientler) kullanılarak uygulanan beslenmeye “immünonütrisyon” denilmektedir. İmmünonütrientler temel işlevleri olan besleyici özellikleri dışında günlük önerilen miktarların üzerinde alındığında bir farmakolojik ajan, bir ilaç gibi davranır. Besin ögelerinin farmakolojik bir ajan gibi davranabildiğinin anlaşılmasından sonra yeni bir beslenme bilimi alanı olarak farmakonütrisyon ortaya çıkmış ve immünonürisyondan farmakonütrisyona bir geçiş olmuştur. Farmakonütrisyonun hastalık durumuna özgü beslenme uygulama olanağı vermesi beklenmektedir. Güncel bilimsel ilerlemelerin verilerine dayanarak besin ögelerinden uygun olanlarını, uygun miktarda ve uygun zamanda verebilmemiz mümkün olacaktır. Ancak kritik şekilde hasta olan bireylere immünonütrient verilmesinin yararlarının olup olmadığı konusu henüz tartışmalıdır. Son zamanlardaki meta-analiz çalışmaları immünonütrient desteğinin enfeksiyon sıklığını azalttığı, ventilatörde, yoğun bakım ünitesi ve hastanede kalma süresini kısalttığına işaret etmektedir. Kritik şekilde hasta olanlarda immünonütrientlerin tek tek veya karışım halinde kullanılmasının yararları tartışılsa da hastalar uygun seçildiğinde herhangi bir önemli zararlı etkisi olmaksızın güvenle kullanılabilmektedir. Sistemik enflamatuar yanıt geliştirmiş hastalarda sistemik enflamasyonu alevlendirebileceğinden immün güçlendirici besin ögeleri kullanılırken dikkatli olunmalıdır.

Anahtar Kelimeler: immünonütrisyon, farmakonütrisyon, glutamin, arjinin, nükleotidler, omega-3 yağ asitleri, antioksidanlar