Bir bireyin fizyolojik ve davranışsal gelişimi bireyin genleri ve deneyimleri ya da çevresi arasındaki etkileşimi içeren dinamik bir olaydır. Beynin gelişimi sırasında çevresel faktörler tarafından yeniden yapılandırılmaya özellikle duyarlı olduğu bazı kritik dönemler vardır: Perinatal dönem, erken çocukluk ve puberte dönemleri. Hayvan çalışmaları, klinik ve epidemiyolojik çalışmalardan elde edilen son verilere göre, yaşamın kritik erken dönemlerindeki ihmal, istismar veya diğer stres etkenleri ile karşılaşma gibi olumsuz deneyimlerin etkisiyle `epigenetik mekanizmalar` olarak adlandırılan gen düzenlemeleri meydana gelmekte, bunlar da genlerin DNA sekansı sıralamasını değiştirmeden ekspresyonunu değiştirmektedir. Bu şekilde erken yaşam deneyimleri beyinde kimyasal işaretler bırakarak yaşamın ilerleyen dönemlerinde bireyin hem fiziksel hem de ruhsal sağlığını etkileyebilmektedir. Bu bireylerde stresle ilişkili kardiyovasküler ve metabolik hastalıklar, algısal, ruhsal ve davranışsal bozukluklar gibi zararlı sonuçların ortaya çıkabildiği bilinmektedir. Bütün bunların önlenmesi ve bireylerin uygun sosyal ve duygusal işlevlere sahip olması, nöral sistemlerin sağlıklı gelişimi için anne karnından itibaren stressiz bir ortam ve hayatın erken dönemlerinde özenli ve besleyici bir bakım sağlanması gereklidir. Bunu sağlamak için gebelere ve bebeklere karşı ihmal ve istismarı da içeren kötü muamelenin önlenmesi; annelere gebelik ve doğum sonrası dönemde yeterince psikolojik destek sağlanması; annelerin bebeklerin verdiği işaretlere duyarlılığın arttırılması ve bağlanma davranışını arttırmak için bebeklerle ten-tene temasın desteklenmesi ve annenin bu konuda cesaretlendirilmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler: epigenetik, ihmal, istismar, kötü muamele, stres