Osmanlı İmparatorluğunda XVII. yüzyılda hekimbaşı olarak görev yapan ve İbn Sellum adıyla da bilinen Sâlih bin Nasrullah, önde gelen eserlerinden biri olan Gâyetü’l-İtkân fî Tedbîri Bedeni’l-İnsân’da çocuk sağlığı ve hastalıklarına ayrı bir bölüme yer veren nadir hekimlerimizden birisidir. Hekimin Arapça olarak kaleme alınan bu eseri Mustafâ Ebû’l-feyz tarafından Nüzhetü’l-Ebdân fî Tercemet-i Gâyeti’l-İtkân adıyla XVIII. yüzyılda Türkçeye çevrilmiştir. Bu çalışma adı geçen tercümenin 1887 yılında İstanbul’da basılmış olan nüshalarından birisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Eserde çocuk sağlığı ve hastalıklarına ayrılan bölümün çevriyazısı yapılarak içerik analizi yapılmış ve bölümün tamamı okuyuculara sunulmuştur. Nüzhetü’l-Ebdân fî Tercemet-i Gâyeti’l-İtkân’da çoçuk hastalıkları ile ilgili sözü edilen bölüm “tedbîru’l-etfâl ya‘nî ma‘sûmlara olan tedbîr” ve “emrâzu’l-etfâl ya‘nî ma‘sûmlara ‘ârız olan marazlar” olmak üzere iki ana başlıktan oluşmaktadır. Çocuk hastalıkları baştan ayağa doğru sıralanarak verilmiş olup, hemen tamamının tedavilerinde cerrahi dışı yöntemler kullanıldığı görülmektedir. Cerrahi dışı tedavilerde bitkisel ilaçlar ve kimyasal ilaçların yanında, yararlı olduğuna inanılan çeşitli nesnelerin de kullanıldığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: tıp tarihi, Osmanlı İmparatorluğu, çocuk sağlığı ve hastalıkları, Salih bin Nasrullah, Mustafa Ebu’l-feyz, Nüzhetü’l-Ebdan.